Alt işverenlik düzenlemesinin temel amacı işverenin asıl işi keyfi olarak alt işverene vermesini zorlaştırmaktır.

Alt işverenin işçisi olmaması gereken biri, alt işverenin işçisi yapılırsa o işçi asıl işverenin  işçisi sayılır.

Yasada yer alan tanımı :

Bir işverenden , işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde  iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren- alt işveren ilişkisi denir.Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan,iş sözleşmesinden veys alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur.

 

Alt işverenliğin Şartları Nelerdir?

Alt işveren ilişkisinin kurulabilmesinin koşulları:

• İşyerinde işçi çalıştıran asıl işverenin varlığı
• İşin asıl işverene ait işyerinde yapılması
• İşin işyerinde yürütülen mal ve hizmet üretimine ilişkin olması
• İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olması

a)Yardımcı işlerde bir sınırlama olmadığı

b)Koşulun bölünebilir nitelikte olup olmadığı

• İşçilerin sadece asıl işverenin işyerinde çalıştırılması

Birinci koşul :İşyerinde işçi çalıştıran asıl işverenin varlığı

Asıl işverenin de alt işverenin de işveren olması gerekir. Örneğin A işi aldı B işverenine yaptırdı ve B işvereni işi bitirince, A’ ya işi anahtar teslim verdi. Sahada A ‘nın işçisi olmadığı için işveren değil, A ve B arasındaki ilişki alt işverenlik ilişkisi değildir.

• Alt işverenlik ilişkisi müteahhitlikle karıştırılmaktadır. Fark şu, müteahhit işi yapıp gider ama alt işveren asıl işverenin işi var olduğu sürece olmaya devam edecektir. Alt işverenin yaptığı iş asıl işverenin işinin bir parçası olduğu için süreklidir…
• Sürekli iş ile uzun süreli iş farklıdır. İş 6 yıl sürse de sürekli iş değildir tek bir edim vardır. Sürekli işte işin belli bir bitim süresi yoktur.

İkinci koşul İşin asıl işverenin iş sahasında yapılması

Asıl İşverenin ürettiği işin bir bölümünü alt işveren yaptığı için, alt işverenin, asıl işverenin tesisinde çalışması gerekir. Örneğin kumaş üreticisi asıl işveren ve işin bir bölümünü Mersin’de bir bölümünü Konya’da bir bölümünü Ankara’da gerçekleştiriyor olsun. İş, işçinin tahakkümü altında yapıldığı için, iş asıl işverenin iş sahasında yapılıyordur. Farklı illerde yapılan işin, aynı fabrikadaki farklı bölümlerde yapılan işten bir farkı yoktur.

Üçüncü koşul işin ,işyerinde üretilen mal ve hizmet yönetimine ilişkin olması

Alt işverenin yaptığı iş, mamul maddenin üretimine veya hizmetin sunulmasına yönelik olmalıdır. İki işveren arasındaki alım-satım ilişkisi ile alt işverenlik farklı kavramlardır.

Dördüncü koşul İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olması

Asıl işin bir bölümünde;

işletmenin ve

• işin gereği
• ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde

Uygulamada ve yargı kararlarında teknolojik nedenlerle uzmanlık ihtiyacı var ise diğer kriterlere bakılmamalıdır. Yani teknolojik nedenlerle uzmanlık kriteri baskın kriter olarak karşımıza çıkıyor.

Beşinci koşul İşçilerin sadece asıl işverenin işyerinde çalıştırılması

İşçilerin sadece asıl işverenin iş yerinde çalışması yani münhasırlık şartı vardır. Bu halde alt işveren işçisi olan bir işçinin, asıl işverenin iş yerinde aralıklarla çalışması, sürekli bulunmaması bu işçinin asıl işverene başvurmasını önleyen bir durumdur

ALT İŞVEREN-ASIL İŞVEREN ARASINDAKİ MUVAZALI İŞLEMLER

İŞ KANUNU -2/7

*Asıl işverenin işçilerinin alt işveren tarafından işe alınarak çalıştırılmaya devam ettirilmesi suretiyle hakları kısıtlanamaz ) *daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile alt işveren ilişkisi kurulamaz. *Aksi halde ve genel olarak asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı işleme dayandığı kabul edilerek alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçisi sayılarak işlem görürler. İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler dışında asıl iş bölünerek alt işverenlere verilemez.

 

Asıl işveren işçisini işten çıkartarak, alt işverenin bu işçiyi işe alması durumunda, işçinin maaşı ve özlüğünde bir azalma olmuyor ise, muvazadan bahsedilmemelidir.

Alt işveren çok kısa zaman önce asıl işverenin işçisi olup da, asıl işveren alt işveren varmış gibi gösterip işçilerini ona devretmesi halinde, alt işveren üzerinde asıl işverenin tahakkümü vardır ve alt işveren burada gerçek bir alt işveren değildir.

Bu durumların yaptırımı ise, altişverenlikte muvazaa varsa yaptırımı alt işverenin işçilerinin ve alt işverenin asıl işverenin işçisi sayılmasıdır.

Alt işverenlikte muvazaa halleri :

• Alt işveren üstlendiği işi sözleşme koşulları doğrultusunda,ama kendi adına ve bağımsız bir biçimde yürütür,yönetim hakkı tamamen kendisindedir.
• Asıl işverenin sadece denetim yetkisi vardır///Asıl işverenin her dediğini alt işveren yapıyorsa ortada bir tahakküm olur ve muvazaaya sebep olur.

Alt işveren çalıştıracağı işçileri kendisi işe alır, kendi adına iş sözleşmesi yapar, gerekli talimatları verir,işçilere ücretleri kendisi öder,ücret bordrolarını düzenler,SGK primlerini yatırır ve işçi çıkarmada da yetkili kendisidir.////Muvazaada bunların hepsi ortadan kalkar alt işverenin yapması gerekenleri asıl işveren yapar.

*Denetim tahakküme dönüşmüşse asıl işveren kendi isteğine göre alt işverenin işçisini çıkarıyor ,yeni işçi getiriyorsa muvazaa oluşmuştur.

 

• Müteselsil sorumlulukta alt işçi;iş kanunundan iş sözleşmesinden (toplu-bireysel)kaynaklanan her türlü alacağı için asıl işverene gidebilir, asıl işverenin müteselsil sorumlu olmadığına dair sözleşmeye hüküm eklemesinin hiçbir bağlayıcılığı yoktur.

 

• Alt işveren, kendi borçlarını ödeyen asıl işverene karşı sorumlu olur, asıl işverenin alt işverene rücu imkanı vardır. Ancak rücu konusunda teminat mektubu oluşturulsa dahi teminat mektubunun süresi zamanaşımı süresinden kısa olduğu için asıl işverenler sorunlarla karşılaşıyor, alt işverene ulaşılamıyor ve asıl işveren kendisi ödemek zorunda kalıyor. Bu yüzden hem kamuda hem özel şirketlerde asıl işverenler, alt işverenlerin işçi ücretlerini ödeyip ödemediğini kontrol etmelidir.

Alt işveren kayıtlarda işçi ücretini ödediğini gösterip aslında ödeyemeyebilir bunun üstesinden gelebilmek için ödemenin banka aracılığıyla  yapılacağına dair düzenleme getirilmiştir. Asıl işveren alt işverenin ödeme yapıp yapmadığını banka kayıtlarıyla kontrol etmelidir.