Genel olarak idare hukuku, hukuk dallarının en geniş ve en dinamik kolunu oluşturan alanlarından biridir. İçerisinde yüzlerce kanun ve yönergeyi barındırır. Örneğin Kamulaştırma Kanunu, Devlet Memurları Kanunu, Polis Vazife ve Selahiyet Kanunu, İmar Kanunu, Kamu İhale Kanunu gibi sadece 1982 Anayasası çatısı altında yer alan sayısı otuzu aşkın mevzuat bulunmaktadır.
İdare dediğimiz şey aslında, devlet teşkilatının üçlü sac ayağı olarak da bilinen Yasama, Yürütme ve Yargı organlarının dışında kalan tüm kuruluşlarıdır. Bu kuruluşların da uyması gereken kurallar bütününe İdare Hukuku denilmektedir.
Bu sebeple tanım ve mevzuatlardan bahsetmek yerine, idari yargılama türlerinden bahsetmek yerinde olacaktır. İdari yargılamada temel iki dava çeşidi bulunmaktadır, bunlar:
- İdari İşlemin İptali Davaları
- Tam Yargı Davaları
İdari İşlemin İptali (kısaca iptal davası) idarenin yapmış olduğu işlemler hakkında, yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı, bu işlemlerin iptali için menfaati ihlal edilenler tarafından açılan davalardır.
Burada sayılan yetki, şekil, sebep, konu ve maksat unsurları idari işlemlerde bulunması gereken yasal bir takım zorunluluklardır.
Tam Yargı Davası ise idari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları ihlal edilenler ve zarar görenler tarafından açılan bir nevi tazminat özellikli davalardır.
Bu davaların dışında idari sözleşmelerden doğan uyuşmazlıkların çözümü için açılan davalar ve tüm bu dava tipleri içinde şartları oluşmak kaydıyla Yürütmeyi Durdurma talep edilebilir. Bu halde idarenin iptali istenen işlemi olduğu yerde durur.
İdari davalar, İdare Mahkemeleri, Vergi Mahkemeleri, yabancı memlekette ise konsolosluk kanalıyla yine bu mahkemelere açılmak suretiyle görülür ve karara bağlanır.
İdari yargılamada en çok merak edilen konulardan biri de dava açma süreleridir. Dava açma süresine riayet edilmediği takdirde, telafisi mümkün olmayan hak kayıplarına uğranılmaktadır. Özetle idari davalarda dava açma süreleri,
- İdari işlemin yazılı şekilde ilgilisine tebliği tarihinden başlamak üzere,
- Vergi, resim, harçlar ve benzeri mali yükümlülükler ve bunların zam ve cezalarından doğan uyuşmazlıklarda, tahakkuku tahsile bağlı olan vergilerde tahsilatın tebliği, tevkif yoluyla yapılan işlemlerde hak sahibine ödemenin, tescile bağlı işlemlerde tescilin
- İdarenin dava açması gereken konularda ise ilgili merci veya komisyon kararının idareye geldiği tarihten itibaren;
- İlan edilen uyuşmazlıklarda son ilan tarihinden 15 gün sonra işlemek kaydıyla
- 60 gündür.
İdareye, idari işlemin yapılması için başvuru halinde 60 günlük cevap süresi sonunda 60 günlük dava açma süresi başlamış olacaktır.
İdareye, idari işlemin kaldırılması, geri alınması yahut değiştirilmesi için 60 günlük dava açma süresi içinde başvurulur ise, bu başvuru 60 günlük süreyi durdurur ve 60 günlük cevap süresi sonunda, duran bu dava açma süresi kaldığı yerden devam eder.
